پول چیست ؟
اگر بخواهیم یک تعریف ابتدایی از پول ارائه بدهیم به هر وسیله، شی یا چیزی که فرد برای تسهیل کردن دادوستد خدمات و کالا برای رفع نیازهایش از آن استفاده می کند پول می گویند.
آی سکه عرضه کننده سکه های طلا پارسیان و شمش های طلا در وزن ها و قیمت های متنوع - برای مشاهده شمش ها و سکه های طلا کلیک کنید
در دورانی از برگ درختان و گیاهان مختلف هم به عنوان پول استفاده شده است.
بسیاری از کشورها در گذشته از طلا و نقره به عنوان پول رایج خود استفاده می کردند.
امروزه تقریباً همه پولی که در کشورهای دنیا استفاده می شود پول بی پشتوانه است.
پول بی پشتوانه به پولی گفته می شود که ارزش ذاتی ندارد و از سمت دولت به آن ارزشی داده می شود تا وسیله داد و ستد باشد.
پول در گردش به طور کلی دارای دو بخش پول مسکوک و پول بانکی است که پول بانکی بخش اصلی مقدار پول در گردش را تشکیل می دهد.
به طور کلی سه کارکرد اولیه لازم است که بتوان یک وسیله ی مبادله را پول به حساب آورد.
کارکرد اول وسیله مبادله بودن است.
یعنی اگر فرض کنیم کشاورزی بعد از فروش گندم از مشتری پول دریافت می کند بتوانند آن پول را به شخص دیگری بدهد و در ازای آن کالایی که می خواهد را دریافت کند.
برای انجام این فرایند باید این پول توسط هر دو طرف به رسمیت شناخته شود و دارای اعتبار باشد
عامل مهم دیگر در این نوع مبادله این است که وسیله مبادله نباید هزینه و وقت زیادی را به فرد تحمیل کند.
کارکرد دوم پول شمارندگی است. یعنی پول یک کمیت گسسته را به هر کالا یا خدمتی نسبت می دهد و به کمک این کمیت می توان فهمید یک کالا یا خدمت نسبت به کالا و خدمت دیگر از چه ارزشی برخوردار است.
برای انجام این کار کرد پول باید برای کالاها و خدمات متفاوت پوشایی داشته باشد.
و اما کارکرد سوم ذخیره ارزش بودن است. یعنی تولیدکننده قادر است محصولی که تولید می کند را به فروش برساند و پولی که از راه آن به دست می آورد را نگهداری کرده و در زمانی در آینده خرج کند.
این آینده می تواند باعث از بین رفتن محصول آن تولید کننده شود و ارزش فروش را از بین ببرد. اما با وجود پول می توان ارزش کالا را برای خود حفظ کرد.
نکته مهم در مورد ذخیره ارزش بودن پول این است که برای کارکرد درسته این فرایند پول نیازمند ثبات نسبی است تا ارزش آن در طول زمان حفظ شود.
شرایطی مانند تورم می تواند باعث فلج شدن این فرایند شود.
به همین علت است که در زمان تورم و هنگام نوسانات ارزش پول افراد تمایل بیشتری به خرید کالا یا سرمایه گذاری در دارایی های امن مثل طلا دارند.
اگر علاقه مند به کسب اطلاعات بیشتر در مورد امنیت سرمایه گذاری در طلا هستید می توانید به مقاله ای که در پیش تر در این مورد تالیف کرده ایم رجوع کنید.
مفهوم پول در اقتصاد
مفهوم اقتصادی پول با مفهوم عمومی آن متفاوت تر است.
پول در اقتصاد صرفاً وسیله ای برای مبادله نیست بلکه تاثیر بسیار مهمی بر نرخ تورم، بهره، بیکاری و تولید دارد.
حجم پول در گردش یک کشور می تواند تمام اقتصاد آن را تحت تاثیر قرار دهد.
به همین علت است که بسیاری از نظریه های اقتصاد کلان به خصوص اقتصاد کینزی تاکید بسیاری بر روی حجم پول در گردش دارند.
پول رایج در اقتصاد باید دارای پنج ویژگی باشد که این ویژگی ها عبارت اند از:
مورد قبول عموم بودن
با دوام بون
استفاده ی آسان و قابلیت تقسیم به قسمت های کوچک تر دارا بودن ارزش ثابت
محدود بودن تولید
انواع پول
در زمان گذشته و بخش بزرگی از تاریخ کشورها از پول کالایی استفاده می کردند اما هم اکنون پول مورد استفاده پگل بدون پشتوانه یا همان پول فیات است.
در ادامه به توضیح انواع مختلف پول می پردازیم.
پول کالایی
همانطور که پیش تر اشاره کردیم در این نوع پول هر کالایی می تواند وسیله مبادله باشد.
کالاهایی که در طول تاریخ برای این منظور استفاده شدند بسیار زیاد است اما از انواع رایج آن می توان به فلزات نایاب مثل طلا نقره یا مس اشاره کرد.
پول فیات (پول بدون پشتوانه)
همان طور که گفتیم پول پیش بدون پشتوانه پولی است که از هر گونه ارزش ذاتی فاقد باشد و تمام ارزش آن از سمت حکومت باشد.
تا پیش از لغو یک‌جانبه پیمان برتون وودز از سمت دولت آمریکا در سال ۱۹۷۱ پول همه کشورها وابسته به فلزات گران بها مثل طلا و نقره بود اما بعد از آن پول مورد استفاده به صورت پول بدون پشتوانه درآمد.
برتری پول بدون پشتوانه نسبت به پول کالایی این است که اگر مخدوش شود دولت صادر کننده بازهم آن را می پذیرد. مثلاً می توان اسکناسی که دارای پارگی است را با اسکناس نو عوض کرد و باز هم از آن استفاده کرد اما این امکان در پول کالایی وجود ندارد.
مسکوکات
مسکوکات همان پول ظرف شده توسط حکومت است که می تواند به صورت سکه یا اسکناس باشد.
پول بانکی
به پولی که داخل یک حساب بانکی و قابل برداشت است پول بانکی گفته می شود.
تفاوت این نوع اول با پول مسکوک در این است که این نوع پول به صورت فیزیکی نبوده و ارزش آن به صورت یک عدد در دفترچه حساب فرد نوشته می شود.
این نوع پول می تواند باعث ایجاد تورم در کشور شود به همین علت است که بانک های مرکزی میزان پول در گردش در بانک ها را مشخص می کنند.
افزایش و کاهش ارزش پول یک کشور
به افزایش رسمی ارزش پول نسبت به یک ارز خارجی در نظام ارز ثابت وافزایش قدرت خرید افزایش ارزش پول می گویند.
به عکس این فرایند هم کاهش ارزش پول می گوییم.
کاهش دائمی ارزش پول باعث ایجاد تورم در کشور می شود و اقتصاد را با بحران مواجه می کند.
برای تورم زدایی لازم است با روش های مختلف ارزش پول را بالا برد.
لازم به ذکر است که تورم به خودی خود برای اقتصاد مفید است ولی در صورت زیاد شدن می تواند آن را به فروپاشی برساند.